Πέμπτη 6 Ιουνίου 2013

Οι «ελεύθερες» βιβλιοθήκες… και οι «σκλαβωμένες».



Μια πρωτότυπη ιδέα κάνει εδώ και μήνες τη βόλτα της στα κοινωνικά και τα συμβατικά μέσα, υπηρετώντας με σπουδή τη χαζοζαρούμενη αναγκαιότητα για εκπομπή «καλών ειδήσεων». Εντάξει, πρωτότυπη δεν είναι η ιδέα, αφού εφαρμόζεται χρόνια στο εξωτερικό, αλλά ας πούμε πως είναι πρωτότυπη η εφαρμογή της στη χώρα μας. Μικρές, «ελεύθερες» βιβλιοθήκες στήνονται σε σημεία της πόλης βασισμένες στη λογική της ανταλλαγής βιβλίων. Ο καθένας μπορεί να πάρει ένα βιβλίο από αυτές και αν θέλει να αφήσει ένα άλλο. Δημιουργείται έτσι ένας σταθμός μετεπιβίβασης βιβλίων διαχειριζόμενος από τους όποιους ενδιαφερόμενους.

Η εφαρμογή λοιπόν προπαγανδίζεται στην Ελλάδα ως «εναλλακτική προσέγγιση στην παραδοσιακή έννοια της δημόσιας βιβλιοθήκης», ως «μικρές ελεύθερες βιβλιοθήκες» «δίχως συνδρομή ή χρηματικό αντίτιμο και με ελεύθερο ωράριο λειτουργίας». Αυτές οι «φωλιές» βιβλίων λοιπόν εμφανίζονται σχεδόν ως ισάξιες του «δάσους» των βιβλίων που υπάρχουν στις βιβλιοθήκες. Είναι όμως έτσι;

Παπαχαραλάμπειος-Δημόσια-Κεντρική-Βιβλιοθήκη-Ναυπάκτου
Ποια είναι η παραδοσιακή έννοια της δημόσιας βιβλιοθήκης- ποιος την ορίζει; Είναι οι δημόσιες βιβλιοθήκες στην Ελλάδα παραδοσιακές; Εμπλουτίζει τη δράση τους η εν λόγω προσέγγιση; Αφήνει ίχνος στη λειτουργία τους; Οφείλουμε να παραδεχτούμε πως κυρίως λόγω της υποχρηματοδότησης και της τρομακτικής υποστελέχωσης οι δημόσιες βιβλιοθήκες της χώρας αδυνατούν να επιτελέσουν δυναμικά το ρόλο τους. Τόσο όμως οι σπουδές, όσο και η δουλειά των βιβλιοθηκονόμων έχουν πετύχει τα τελευταία χρόνια κάτω από αυτές τις συνθήκες να δείξουν πως ο «παραδοσιακός ρόλος» των βιβλιοθηκών αλλάζει περιεχόμενο, χωρίς να αλλάζει στόχευση: η κάλυψη των πληροφοριακών, εκπαιδευτικών, ψυχαγωγικών αναγκών των τοπικών κοινωνιών είναι η αποστολή και το έργο τους. Πολλές είναι οι βιβλιοθήκες που τον υπηρετούν, με μέσα και εργαλεία σύγχρονα και κοινά εφαρμόσιμα στις χώρες της Δύσης. Χωρίς να έχουν λύσει τα δομικά τους προβλήματα οι βιβλιοθήκες στην Ελλάδα έχουν έντονο το αίσθημα της κοινωνικής αποστολής, την οποία και επιτελούν (σχεδόν μόνες τους).



Η τελευταία επισήμανση είναι αυτή που συγκρούεται με την αισθητική, το ήθος και την πολιτική λειτουργία των ευφάνταστων εθελοντικών δράσεων τύπου «μικρές ελεύθερες βιβλιοθήκες». Καταδικασμένες στην εκφυλιστική πορεία του εθελοντικού ερασιτεχνισμού οι εν λόγω δράσεις λειτουργούν κυρίως ως μιντιακά προϊόντα, ως σαμπουάν αισιοδοξίας. Κάποτε που το μπουκάλι αδειάζει, απλά το πετάμε. Χωρίς έστω κι έτσι να θέσαμε το ζητούμενο: τη θεσμική θωράκιση των βιβλιοθηκών, τη χρηματοδότησή τους, την πλήρη και σωστή λειτουργία τους, τη δυναμική τους παρέμβαση στο κοινωνικό γίγνεσθαι.


Μια ιδέα που προέρχεται από κοινωνίες με διαφορετικό παρελθόν στο θεσμό των βιβλιοθηκών, με διαφορετικά κοινωνικά χαρακτηριστικά, με διαφορετική οικονομική και πολιτική κατάσταση, μια ιδέα που εκεί συμπληρώνει, αλλά δεν αντικαθιστά τις βιβλιοθήκες, έρχεται εδώ να λειτουργήσει ως ανταγωνιστική μοντερνιστική πρακτική, χωρίς καν να ενδιαφέρεται να θέσει ερωτήματα για τις βιβλιοθήκες ως κοινωνικούς χώρους, για την κρατική υποχρέωση παροχής πολιτιστικών υπηρεσιών για τη θεσμοποιημένη καλλιέργεια της αναγνωστικής συμπεριφοράς.

2 σχόλια:

  1. Δεν θα διαφωνούσα μαζί σου στο ότι αυτού του τύπου οι βιβλιοθήκες είναι συμπηρωματικές και δεν αντικαθιστούν την κύρια βιβλιοθήκη. Εφαρμόζουμε μια τέτοια δράση ανοικτής βιβλιοθήκες, το ονομάσαμε ΒΙΒΛΙΟΣΤΑΣΗ, με αρκετή ως τώρα επιτυχία. Βασικός στόχος μας είναι η ενίσχυση της τάσης αναγνωσιμότητας, η κινητικότητα βιβλίων που παραμένουν αδρανή σε σπίτια ή διπλότυπα της αποθήκης της βιβλιοθήκης, η αναπτυξη δεσμών του κοινού με τη βιβλιοθήκη. Δεν υποτιμούμε το νεωτεριστικό, αλλά το χρησιμοποιούμε για να ενδυναμώσουμε το ρόλο της παραδοσιακής βιβλιοθήκης, έναν ρόλο αναμφισβήτητα αξεπέραστο και αναντικατάστατο.
    Μανώλης Πυργιώτης
    Διευθυντής Βιβλιοθήκης Σάμου

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Κύριε Πυργιώτη καλημέρα.
    Δεν διαφωνούμε, δεν αμφισβητώ τη στόχευση της ιδέας. Αυτό στο οποίο στέκομαι έντονα επικριτικός είναι στην επικοινωνιακή χρήση της που σε αντίθεση με τη μικρή ωφέλεια εκπέμπει το μήνυμα της μεγάλης ανατροπής. Φαντάζει πιο σημαντική η φωλιά των βιβλίων, πιο ελεύθερη από την "παραδοσιακή" βιβλιοθήκη. Πράγμα το οποίο σαφώς δεν ισχύει.

    ΑπάντησηΔιαγραφή