Δευτέρα 3 Ιουνίου 2013

Εις την Πόλιν

του Βαγγέλη Ιντζίδη

Πώς θα μπορούσαν να χωρέσουν τα μπαχάρια της ανατολής σε ένα Μολ; Σε όλες τις πολιτείες της Ανατολικής Μεσογείου οι αγορές μας με τα μυρωδικά τους είναι ο χώρος από όπου διέρχονται άνθρωποι, αιώνες τώρα. Είναι ο χώρος όπου συναντώνται οι άνθρωποι. Είναι ο χώρος της ζωής. Ένας χώρος ανοιχτός στο αεράκι από το Βόσπορο ή τον Υμηττό ή από το Θερμαϊκό και τον Βαρδάρη. Υπάρχει ένας λόγος που οι άνθρωποι, εδώ στα μέρη της Ανατολής, θέλουν τις αγορές τους μέσα στην κίνηση της πόλης τους. ΄Ενας λόγος για την ελευθερία και ένας λόγος για τη μνήμη. Ο μπαγκλαβάς που πουλιέται σε ένα Μολ δεν είναι ο μπαγκλαβάς στο Κοντόκιοϊ, δεν είναι η βιτρίνα με τα ταουκ οκσού ίδια με τη βιτρίνα ενός Μολ. Στους δρόμους της πλατείας Ταξίμ,περνάει το τραμ. Εδώ μας σεργιάνισαν μιλώντας με τους αλλοτινούς καιρούς οι παππούδες και οι γιαγιάδες μας, οι Πολίτες. Ο χώρος είναι συνδεδεμένος με την ταυτότητα της μνήμης μας.

Και η ταυτότητα φτιάχνεται με μύθους. Ναι, όπως με μύθους φτιάχνεται και η επιθυμία μας. Και οι μύθοι είναι λέξεις, μουσικός ρυθμός, τρόπος να ερωτεύεσαι, τρόποι να λαχταράς. Οι μύθοι είναι μια γραμματική πολιτισμού. Είναι κι αυτό οι μύθοι. Αλλά οι μύθοι πλουτίζουν καθώς ερμηνεύονται διαρκώς από την προφορική παράδοση. Όπως στην εβραϊκή Τορά ή κάτω από ένα δέντρο στην Κένυα ή στις παραλλαγές των δημοτικών μας τραγουδιών ή στην έντεχνη ποιητική του αλεξανδρινού Καβάφη. Από εδώ, από τους μύθους και τους χώρους τους, το μερικό πλάθει το καθολικό, φτιάχνει μια ιδέα για την ολότητα. Στη Σαλονίκη έκρυψαν τη θέα προς τη θάλασσα από τους παράλληλους δρόμους, για να προστατεύσουν το χώρο της παραλίας, αλλά σκότωσαν τις ιδέες που είχαν οι άνθρωποι για τις διασταυρώσεις στην πόλη τους, στις γωνίες των κάθετων με τις παράλληλες οδούς της παραλιακής. Εις την Πόλιν τα μπαχάρια δεν θα μοσχοβολούν και οι μπαγκλαβάδες δεν θα αναζητούν τις ηδονές της γεύσης μέσα στη σύγχυση ενός Μολ. Θέλει το ραχάτι της η απόλαυση. Γι' αυτό δεν μας ενοχοποίησε μια ολιγαρχική πολιτική κάστα και οι εν Ελλάδι ακόλουθοί της; Όχι το ραχάτι αλλά τον τρόπο μας στην απόλαυση. Το συγκροτητικό χαρακτηριστικό κάθε υποκειμενικότητας και κάθε ψυχισμού. Την ικανότητα προς απόλαυση. Αυτό δεν ενοχοποιεί και η κυβέρνηση Ερντογάν με τα μέτρα λιτότητας και τις απαγορεύσεις εδώ και δύο χρόνια;

Μα και η γνωριμία με τις πόλεις θέλουν το αργό χάσιμο των περιπάτων, τη ρέμβη. Το κάθιδρο, συνωστισμένο σώμα της κατανάλωσης ήρθε από αλλού στα μέρη μας, εδώ στις πολιτείες μας, στην Ανατολική Μεσόγειο. Και οι μύθοι μας είναι το μερικό που διασκευάζει διαρκώς το καθολικό, την ολότητα. Και για να γίνει αυτό χρειάζεται ο χρόνος και ο χώρος, η ελευθερία να κινείσαι στην αγορά και να αναστοχάζεσαι, λέγοντας πάλι και πάλι τις ιστορίες που έζησες ή άκουσες. Τη διαύγαση μέσα από την επαναφήγηση. Οι μύθοι μπορούν έτσι να είναι η πρώτη ύλη μιας συνείδησης και μιας ταυτότητας και όχι μια σφραγίδα από μπετόν και γυαλί. Όσο περιορίζεται ο χώρος και ο χρόνος στις πόλεις μας οι μύθοι ασφυκτιούν και οι ταυτότητες υφίστανται τη γραφειοκρατική ασφυξία.

Σε κάθε πόλη, εδώ στα μέρη μας, ο διαφωτισμός δεν είναι μια ψυχική διαταραχή που φέρνει η σύγχυση ενός μεθοδολογικού ορθολογισμού αποκομμένου από τις βιοτικές ανάγκες των ανθρώπων και το πράττειν του πολίτη. Ο διαφωτισμός μας μπορεί να συναντηθεί με τις αξίες του μονάχα αν έχει χώρο και χρόνο για να σκεφτόμαστε ξανά και ξανά τους μύθους μας και να λογιάζουμε τι δεν θα θέλαμε να ξαναγίνει και τι πρέπει να κρατήσουμε. Αυτό λέμε ιστορία. Κι αυτή την επαναφήγηση θα έλεγε η Χάνα Άρεντ διαφυγή από τον ολοκληρωτισμό. Κι αυτή τη στάση του σώματος, πέρα από το κάθιδρο συνωστισμένο σώμα, θα έλεγε ο Νίτσε στοχασμό της χειραφέτησης.

Μα ο παππούς μου, ο Αχιλλέας, το έλεγε καλύτερα από όλους. Το ίδιο και ο πατέρας μου, ο Απόστολος. Μου είπαν: "για τον παράδεισο υπάρχουν δρόμοι πολλοί παιδάκι μου. Δεν είναι μόνον ένας."

(Αθήνα, 1 Μαΐου 2013)

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου