Ο Εραστής και η Ρωσική Πρωτοπορία

Ιβάν Κλιουν, Πίνακας 1. Για το πρόβλημα της σύνθεσης, 1942

18 Σεπτεμβρίου 2003

Αγαπητέ μου,

η καλοσύνη σας να με διαφωτίσετε σε τόσα θέματα κατά την τελευταία επίσκεψή μας στην Πινακοθήκη, η ευγενική σας πρωτοβουλία να κεράσετε ένα ποτό και να συζητήσουμε διεξοδικότερα και με τόσες ευχάριστες λεπτομέρειες για τη Ρωσική Πρωτοπορία, για το κλίμα της εποχής και τις συνθήκες που γέννησαν και διαμόρφωσαν αυτά τα αριστουργήματα, ας αφήσουμε δε τον σχεδόν μυθιστορηματικό τρόπο συγκρότησης της όλης συλλογής, ήταν για μένα αποκαλυπτική.

Επιθυμώ για άλλη μια φορά να σας ευχαριστήσω – κι αν έστω θεωρήσετε τη χειρονομία μου κάπως παλιομοδίτικη, σας παρακαλώ πάντως να μην τη θεωρήσετε τυπική.

Ασφαλώς ο γραπτός λόγος προσθέτει ένα κάποιο κύρος στο ειλικρινές ευχαριστώ μου, αλλά δίνει και την ευκαιρία, μια βροχερή και μελαγχολική μέρα σαν τη σημερινή, να αναπολεί κανείς και να ξαναζεί στιγμές όμορφες και δημιουργικές.

Ελπίζω, άλλωστε, ν’ αποτελέσει αφορμή για να επαναλάβουμε κάτι ανάλογο στο όχι πολύ απώτερο μέλλον.

Με ιδιαίτερη εκτίμηση,

Ελένη Τ.

(απόσπασμα από το μυθιστόρημα της Εύης Βουλγαράκη-Πισίνα, Ο Εραστής)

Η Ρωσική Πρωτοπορία μπλέκει με ένα πρωτοποριακό μυθιστόρημα. Γίνεται η αφορμή για μια παράξενη ερωτική ιστορία, που ξεδιπλώνεται σταδιακά εξερευνώντας όλο και βαθύτερα τα βάθη και τα πάθη της ανθρώπινης ψυχής. Ο λόγος για τον Εραστή, μυθιστόρημα της Εύης Βουλγαράκη – Πισίνα. Η συγγραφέας, με ιδιαίτερη μαστοριά πλέκει το μύθο, ο οποίος αποκαλύπτεται βαθμιαία μέσα στο διαρκές μυστήριο, που δεξιοτεχνικά διαμορφώνεται μέσα από πρωτότυπες τεχνικές γραφής.

Αφορμή του μυθιστορήματος υπήρξε η έκθεση «Η συλλογή Κωστάκη και η Ρωσική Πρωτοπορία» που έλαβε χώρα 6 Δεκεμβρίου 1995 – 8 Απριλίου 1996, στην Εθνική Πινακοθήκη, στην Αθήνα. Από την έκθεση αυτή προέκυψε το δίτομο έργο: Άννα Καφέτση (επιμ), Ρωσική Πρωτοπορία 1910-1930: Η Συλλογή Γ. Κωστάκη, [Αθήνα]: Υπουργείο Πολιτισμού, Εθνική Πινακοθήκη και Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου, 1995.

Σήμερα, 100 χρόνια από τη γέννηση του συλλέκτη Γιώργου Κωστάκη, μεγάλο τμήμα της συλλογής του εκτίθεται στο Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Θεσσαλονίκης, στο οποίο και ανήκει, από 5 Απριλίου έως 29 Δεκεμβρίου 2013. Είναι μια έκθεση αξεπέραστης σημασίας καθώς η Ρωσική Πρωτοπορία που άνθισε στις πρώτες δεκαετίες του 20^ου αιώνα, αποτελεί μια από τις πιο ενδιαφέρουσες περιόδους της παγκόσμιας τέχνης. Οι τολμηρές ιδέες,  οι καινοτόμες μορφές και τα μέσα έκφρασης, άφησαν καθοριστική παρακαταθήκη για την μετέπειτα εξέλιξη της τέχνης σε όλα τα επίπεδα.

Πέρα όμως από την καλλιτεχνική της αξία, η Ρωσική Πρωτοπορία έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς συνδέεται με τις συνταρακτικές κοινωνικο-οικονομικές εξελίξεις των αρχών του 20^ου αιώνα. Η συλλογή Κωστάκη μας μεταφέρει στο κλίμα της εποχής, μέσα από την μυθιστορηματική της συγκρότηση, όπως πολύ εύστοχα διατύπωσε η Εύη Βουλγαράκη.

Και κάπως έτσι η πρωτοπορία του περασμένου αιώνα συναντά την πρωτοποριακή γραφή της Εύης, σε μία εποχή που η τέχνη διψά για νέες μορφές, θέματα και μέσα. Η τέχνη σήμερα δείχνει να θέλει να αποτινάξει κάθε βαρίδι του παρελθόντος και να κρατήσει μόνο όσα μπορούν να ξαναγεννηθούν με νέους όρους. Κι ο Εραστής αναμετριέται με αυτή την επιταγή…

Υ.Γ: Για την Εύη, από την πιο αυστηρή της κριτικό.