Αναζητώντας τα Απαγορευμένα Βιβλία

Η πρώτη προσπάθεια κάποιος να τοποθετήσει την απαγόρευση βιβλίων χρονικά, γεωγραφικά και πολιτιστικά θα ήταν σίγουρα σε ένα ξορκισμένο παρελθόν, ή ίσως κάπου σε μία σχετικά μεγάλη απόσταση, αλλά σίγουρα –ακόμα και αν η χωρική απόσταση δεν έχει ιδιαίτερη σημασία– σίγουρα θα το τοποθετούσαμε σε μεγάλη πολιτισμική απόσταση από εμάς. 

Κατά πάσα πιθανότητα, η πρώτες σκέψεις μας να πήγαιναν στη Ναζιστική Γερμανία ή τη Χιλή του Πινοσέτ που καίγανε τα βιβλία, ίσως να σκεφτόμασταν την Ελληνική Χούντα, ίσως κάποιοι –πιο μελετημένοι επί του θέματος– από εμάς να γνωρίζανε πως και στη δικτατορία του Μεταξά καίγανε βιβλία, σίγουρα όμως σχεδόν όλοι μας αρχικά δε θα τοποθετούσαμε τέτοιες πρακτικές στο 2015 και την εποχή της ελεύθερης πληροφορίας. Αν έπρεπε να τοποθετήσουμε τη λογοκρισία στο σήμερα, τότε σε ένα δεύτερο επίπεδο θα διώχναμε την πρακτική μακριά μας, θα έπρεπε να σκεφτούμε άλλους πολιτισμούς, βαρβαρικούς. Την πρωτιά θα έπαιρνε τότε το Ισλαμικό Κράτος, θα μιλάγαμε για τον σύγχρονο σκοταδισμό, ίσως να αναζητούσαμε στον χάρτη άλλες δικτατορίες, σίγουρα θα κοιτάγαμε προς την Ανατολή, Μέση ή Άπω, με στόχο να εντοπίσουμε τους βάρβαρους που λογοκρίνουν τα βιβλία.

Η πραγματική τοποθέτηση του φαινόμενου βέβαια απέχει πολύ από ό,τι περιγράφηκε παραπάνω. Πιο συγκεκριμένα, αφορμή για το άρθρο στάθηκε η εβδομάδα απαγορευμένων βιβλίων στην Αμερική, εκεί που κανένας δεν περίμενε να βρει τη λογοκρισία, στην "πολιτισμένη Δύση".

Κάθε χρόνο εκατοντάδες βιβλία λογοκρίνονται σε διάφορα σχολεία και βιβλιοθήκες στις ΗΠΑ, κυρίως από γονείς που επιθυμούν να «προστατεύσουν» τα παιδιά τους από περιεχόμενα ή αξίες με τις οποίες διαφωνούν. Τα στοιχεία αυτά τα συγκεντρώνει ο εθνικός οργανισμός βιβλιοθηκών στην Αμερική και συγκροτεί μια λίστα από τα πιο συχνά λογοκριθέντα βιβλία. Η εβδομάδα απαγορευμένων βιβλίων «γιορτάστηκε» την πρώτη βδομάδα του Οκτώβρη με στόχο να προωθήσει την ελεύθερη διακίνηση ιδεών και να αντιπαλέψει την λογοκρισία.

Στις διάφορες αιτιάσεις της λογοκρισίας, όπως καταγράφτηκαν την πρώτη πενταετία του 21ου αιώνα, πρώτες έρχονται η προσβλητική γλώσσα, το σεξουαλικό περιεχόμενο και η βία. Εξίσου υψηλά στην κατάταξη, ακολουθώντας τα τρία προηγούμενα, βρίσκεται η προώθηση του σατανισμού αλλά και ευρύτερα οι απαγορεύσεις για διάφορους θρησκευτικούς λόγους. Έκτες στην κατάταξη βρίσκονται οι πολιτικές αντιλήψεις ενός βιβλίου ακολουθούμενες από θέματα όπως η ομοφυλοφιλία και τα ναρκωτικά. Βλέποντας τα δέκα περισσότερο λογοκριθέντα βιβλία το 2015 στην Αμερική, πραγματικά συναντά κανείς όλους του παραπάνω λόγους στις διάφορες αιτιάσεις για τις απαγορεύσεις τους.

Αν δούμε ιστορικά τα βιβλία που έχουν λογοκριθεί πρόκειται να συναντήσουμε πολλά που θα περιμέναμε να βρούμε στην λίστα, αλλά και πολλές εκπλήξεις που σίγουρα δεν αναμένονταν:

• Σίγουρα μη αναμενόμενη, η Βίβλος, εκδοθείσα ήδη από την ανακάλυψη του τυπογραφείου, μπορεί να θεωρηθεί, παραδόξως, το πλέον απαγορευμένο βιβλίο στην ιστορία της ανθρωπότητας. Οι απαγορεύσεις ξεκινάνε από το 1234 στην Ισπανία, και φτάνουν μέχρι τον 20ο και τον 21ο αιώνα.
  
  
  
• Το Κομμουνιστικό Μανιφέστο, γραμμένο το 1848, έχει "περάσει στην παρανομία" σε όλους τους αιώνες , από την πρώτη μέρα που γράφηκε μέχρι και  πολύ πρόσφατα (λ.χ. το 2013 στην Τουρκία).
  
  
  
• Γραμμένο το 1903, Το Κάλεσμα της Άγριας Φύσης, είχε απαγορευθεί από την Ναζιστική Γερμανία, την Ιταλία και την Γιουγκοσλαβία αλλά όχι μόνο, παρόλο που είναι ένα εξαιρετικό διήγημα.
  
  
  
• Δεύτερη μεγάλη έκπληξη είναι ο Οδυσσέας του Τζέιμς Τζόις, ακόμα και αν σήμερα γιορτάζεται με ειδική μέρα αφιερωμένη στο βιβλίο, αρχικά, την πρώτη δεκαετία, είχε απαγορευθεί στη Μεγάλη Βρετανία.
  
  
  
• Σε μια προσπάθεια καλλιέργειας της αισιοδοξίας, στα κατά καιρούς απαγορευμένα βιβλία συναντάμε δυο από τις κλασικές μελλοντικές δυστοπίες, το 1984 του Τζόρτζ Όργουελ και τον Θαυμαστό Καινούργιο Κόσμο του Άλντους Χάξλεϋ.
  
          
  
• Ενώ συναντάμε και πολλούς ακόμα μεγάλους λογοτέχνες, όπως ο Λέων Τολστόι, ο Στάινμπεκ, ο Χέρμαν Μέλβιλ, ο Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ, o Ιούλιος Βερν και πολλοί ακόμα.
  
      
  
• Θα συναντήσουμε αρχαία ελληνική γραμματεία, όπως η Αντιγόνη του Σοφοκλή ή  Ο Επιτάφιος του Περικλή από τον Θουκυδίδη.
  
   
• Αλλά και βιβλία τα οποία είναι απαγορευμένα μέχρι και σήμερα όπως η Φάρμα των Ζώων, το Persepolis ή οι Χάρτινες Πολιτείες.
  
    
  
• Σίγουρα δυστυχώς, οι "απαγορεύσεις" βιβλίων δεν καταγράφονται πάντα, ενώ πολύ συχνά δεν γίνονται καν από κάποιες επίσημες αρχές.
  Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το μυθιστόρημα της Ελίζαμπεθ Γκάσκελ, Ρουθ. Το μυθιστόρημα ήταν ένα ρηξιακό με το περιβάλλον του κείμενο, καθώς αφορούσε το τότε απαγορευμένο ζήτημα της γυναικείας σεξουαλικότητας. Η ιστορία αφορούσε μια παράνομη εγκυμοσύνη. Οι άντρες της εποχής το απαγόρευαν στις γυναίκες τους, τα παιδιά ή ακόμα και τις μητέρες τους, να το διαβάσουν. Ενώ παράλληλα γυναίκες το αυτο-απαγόρευαν στον εαυτό τους και το εξόρκιζαν από φόβο μη μολυνθούν από αυτό. Τραγελαφικό σημείο της ιστορίας του βιβλίου αποτελεί το γεγονός ότι η ίδια η συγγραφέας το είχε απαγορεύσεις στις ανήλικες κόρες της. Η ίδια όμως κατόρθωσε και να το επιβάλλει στην κοινωνία.
  
  

Αν τέλος, έπρεπε να κλείσει κάπως τούτη η σύντομη περιήγηση στις απαγορεύσεις των διαφόρων βιβλίων, αυτό δεν μπορεί να είναι με την απλή παράθεση των τίτλων, παρά με την προτροπή να διαβαστούν. Καθώς αν κάποιος έχει λόγους να απαγορεύσει την ανάγνωση ενός βιβλίου, τότε πιθανότατα έχουμε κάθε λόγο να πρέπει να το διαβάσουμε!

«Το κυνήγι της αθανασίας - η ιστορία του μαθητευόμενου». [7 Μαρτίου στο κέντρο της Αθήνας]

Ένα μυστήριο πλανιέται πάνω από το κέντρο της αθήνας εδώ και μερικές μέρες. Και όσο η στιγμή πλησιάζει, η αγωνία κορυφώνεται. Τα στόματα των μυημένων συζητούν την υπόθεση και, με την υπόσχεση της γλυκιάς επίλυσής του, αναζητούν όλο και περισσότερα στοιχεία.

Η θεατρική ομάδα "SATORI" κάνει το ντεμπούντο της σε λιγότερο από μια βδομάδα, το Σάββατο 7 Μαρτίου, με αυτό το πρωτότυπο interactive θεατρικό δρώμενο που σίγουρα θα συζητηθεί. Μας καλεί να ετοιμαστούμε για μια περιπέτεια, η οποία ξεκινάει στο σκοτάδι του μεσαίωνα και φτάνει μέχρι σήμερα. Μας καλεί με την υπόσχεση πως η δική μας συμμετοχή θα ρίξει φως σε ένα μυστήριο αιώνων.

"Το κυνήγι της αθανασίας - η ιστορία του μαθητευόμενου", όπως ονομάζεται το ταξίδι της Satori team στο χρόνο, αφορά την αναζήτηση του μεγαλύτερου "χαμένου" θησαυρού στο κέντρο της Αθήνας το οποίο θα γεμίσει performances, θεατρικά δρώμενα και αναζητητές.

Έμπειροι αναζητητές που ασχολούνται με το θέμα για χρόνια, διευκρινίζουν πως οι παίχτες θα αλληλεπιδράσουμε με ηθοποιούς, αντικείμενα και τοποθεσίες, ενώ σίγουρα πρέπει να περιμένουμε μεγάλες εκπλήξεις.

Όλη η περιπέτεια που θα ζήσουν οι συμμετέχοντες, θα είναι επικεντρωμένη γύρω από τον Cenzo Renaldo di Natale, έναν Μέγα αλχημιστή του Μεσαίωνα, o οποίος κυνηγημένος από την Εκκλησία και το Κράτος, ανακαλύπτει το μεγάλο μυστικό που θα μπορούσε να συγκλονίσει την ανθρωπότητα. Ένα μυστικό που θα κληθούν οι ίδιοι οι παίχτες να ανακαλύψουν παίρνοντας στα χέρια τους την τύχη ολόκληρων γενεών!

Η Satori team ευελπιστεί, αυτό το πρωτότυπο παιχνίδι - θεατρικό δρώμενο, να γίνει η αρχή για μια νέα προσέγγιση στο θέατρο, όπου τα όρια της σκηνής και της πλατείας των θεατών εξαλείφονται και, οι ηθοποιοί με τους θεατές μπερδεύονται, ώστε οι τελευταίοι να γίνουν οι ίδιοι οι πρωταγωνιστές της ιστορίας. Έτσι, τίθεται λοιπόν η πρόκληση. Το θέατρο να μην αποτελεί πια μια υπόθεση μόνο ειδημόνων και μυημένων θεατών, αλλά να γίνει υπόθεση όλων, όπου θα συμμετέχουν όχι μόνο οι παίκτες αλλά και η ίδια η πόλη! Είστε έτοιμοι;

 

Η ιστορία του μαθητευόμενου παίρνει σάρκα και οστά με σημείο εκκίνησης το Πολυτεχνείο (Στουρνάρη και Πατησίων), στις 12:30 το μεσημέρι του Σαββάτου 7/3. Ενώ λήγει το βράδυ, με το μεγάλο "Alchemist Party", στο οποίο θα βραβευθούν οι αλχημιστές που τα κατάφεραν και θα ολοκληρωθεί η περιπέτεια με το τελευταίο θεατρικό δρώμενο, στο οποίο φυσικά θα περάσουμε υπέροχα υπό τους ήχους μεσαιωνικών μουσικών!

Η τοποθεσία της κατάληξης της θεατρικής περιπέτειας και του πάρτυ καλύπτεται τη νεφέλη του μυστηρίου όπως και οι υπόλοιπες λεπτομέρειες.

Η προπώληση εισιτηρίων γίνεται από τις Εκδόσεις Μαΐστρος (Ιπποκράτους 146, 3ος όροφος) καθημερινά 11πμ-3μμ, αλλά και μέσω των βασικών συντελεστών του event: Ανθή- 6979924287. Μάνος- 6940992464. Παύλος- 6979085710. Το κόστος του εισιτηρίου είναι 3 ευρώ.

Αξίζει βέβαια να σημειώσω πως η αναζήτηση έχει ήδη ξεκινήσει καθώς όσο πλησιάζουν οι μέρες, νέα στοιχεία θα έρχονται στο φως για όλα όσα έχουν συμβεί και για όσα θα ζήσουμε εκείνη την ημέρα….

 

Για περισσότερες πληροφορίες:

Σελίδα στο Facebook

mail: Satoridramateam@yahoo.gr

Τηλέφωνα επικοινωνίας: Ανθή- 6979924287. Μάνος- 6940992464. Παύλος- 6979085710.

*Οι τελευταίες πληροφορίες της ιστορίας όπως διακινούνται από στόμα σε στόμα και από πάπυρο σε πάπυρο:

 

Graffiti: η τελευταία παράνομη τέχνη

Πόσες φορές περπατώντας στην πόλη συναντάς έναν μουντό μονόχρωμο τοίχο, ο οποίος σε ψυχοπλακώνει καθώς σαν ογκόλιθος στέκεται από πάνω σου, και εσύ αισθάνεσαι το βάρος του, τεράστιο, να σφίγγει την καρδιά σου. Κάθε φορά που συναντώ έναν τέτοιο τοίχο, σκέφτομαι, αυτός εδώ θέλει λίγο χρώμα, πρέπει κάποιος να τον "πατήσει" (βάψει), και δεν πρόκειται να αργήσει η ώρα του. Διότι, πείτε μου, ακόμα και κάποιος που δεν έχει σχέση με τα graffiti πόσες φορές θαύμασε κάποιο από αυτά; πόσες φορές γυρίζει να κοιτάξει κάποιο σχέδιο στον τοίχο αφού έχει σημειώσει το πού βρίσκεται.

Tου Aleph Rellik

Δεν πρόκειται να αναλωθώ στο πώς η τέχνη της τοιχογραφίας είναι η αρχαιότερη μορφή της τέχνης, και πώς κατ' ουσίαν προϋπάρχει ακόμα και της ανθρώπινης ομιλίας, πρόκειται να σταθώ στην σύγχρονη έκφρασή της, το graffiti.
Το graffiti είναι ένα από τα τέσσερα στοιχεία ("four elements") της hip hop κουλτούρας (graffiti, dance, DJing, MCing), μιας κουλτούρας αντισυμβατικής με τον σύγχρονο κόσμο, την εξάρτηση του ανθρώπου από το χρήμα, των κάλπικων συναισθημάτων και της πλαστικής ομορφιάς. Δυστυχώς, όποιος δεν έχει έρθει σε επαφή με αυτή την κουλτούρα δεν μπορεί να την καταλάβει και πολλές φορές δυσανασχετεί με πολλά από τα στοιχεία που την συνθέτουν. Κλασικό τέτοιο παράδειγμα, ο παππούς ο οποίος θα σταματήσει έναν graffiter ενώ βάφει για να του πει: "γιατί παιδάκι μου καταστρέφεις τον τοίχο;" Εδώ την καλύτερη απάντηση νομίζω την έχει δώσει ο Painter (κάποιος graffiter) όπως την είχα διαβάσει σε μια συνέντευξη του: "Εγώ μένω εδώ κοντά. Απ' το να βλέπω ταμπέλες με διαφημίσεις, προτιμώ να βλέπω μια ζωγραφιά".*

Το graffiti μπορούμε να πούμε χωρίζεται σε δυο κατηγορίες, το παράνομο και το νόμιμο. Όλοι ξεκινήσαμε από κάπου, μια παλιά οικοδομή ή κάτω από μια ξεχασμένη γέφυρα, παράνομα εκεί κάναμε τα πρώτα βήματα. Μετά, βγήκαμε στους δρόμους να δείξουμε πως υπάρχουμε και εμείς. Και τα δύο είδη graffiti είναι άρρηκτα συνδεδεμένα. Το ένα συμπληρώνει το άλλο.
Εδώ είναι που κάποιος αναρωτιέται, αφού υπάρχουν ειδικά σημεία όπου μπορείς να βάψεις ελεύθερα γιατί να κάνεις κάτι παράνομο; Καταρχάς, όπως είπα, πρέπει από κάπου να ξεκινήσεις και αυτό γίνεται πάντα παράνομα στους πιο ασφαλείς τοίχους τις περιοχής σου. Εδώ αξίζει να σημειωθεί πως όποιος δεν έχει πιάσει τα cans (sprey) δεν μπορεί να καταλάβει πόσο δύσκολο είναι το σπορ και πόσο δουλειά θέλει πριν φτάσεις σε ένα καλό επίπεδο. Πέραν όμως αυτού οι νόμιμοι χώροι δυστυχώς στην Ελλάδα είναι ελάχιστοι με αποτέλεσμα το κομμάτι να μην μένει ποτέ αρκετό καιρό αφού σύντομα κάποιος θα αναγκασθεί να το πατήσει με κάτι δικό του (εκεί κάπου αρχίζουν προβλήματα). Το ζήτημα με το παράνομο είναι ότι πατάς την ιδιοκτησία κάποιου άλλου, όμως όπως πολύ ωραία λέει πάλι ο painter "Εγώ πιστεύω ότι όλοι οι τοίχοι είναι και δικοί μου. Δηλαδή ότι οι τοίχοι μες στο σπίτι είναι δικοί μου, αλλά οι τοίχοι έξω απ' το σπίτι είναι ολωνών" *.

Το παράνομο είναι το κλασικό graffiti, γρήγορο και εύκολο για λόγους ασφάλειας, το κλασικό κομμάτι (σαν αυτό της εικόνας) ή η λεγόμενη "μπόμπα" που ομορφαίνει τον τοίχο της γειτονιάς σου, ή το σχολείο σου. Πολλές φορές, βέβαια, το παράνομο, όταν βρεις το κατάλληλο σημείο, γίνεται αργό και ιδιαίτερα καλλιτεχνικό.

Το νόμιμο, γίνεται σε ειδικά σημεία όπου επιτρέπεται, ή με την άδεια του ιδιοκτήτη (του τοίχου) εκεί ο καλλιτέχνης μπορεί να δουλέψει ελεύθερα πάνω στο "κομμάτι" ώστε να βγάλει από αυτό τον καλύτερο εαυτό του, κάνοντας τρισδιάστατα σχέδια όπως αυτό στην εικόνα, ή δουλεύοντας με characters (σχέδια πέραν των γραμμάτων) κλπ.

Tο graffiti δεν μπορεί να αποκολληθεί από την ευρύτερη κουλτούρα του hip hop, αφού μέσα από αυτήν γεννήθηκε και μέσα σε αυτήν υπάρχει. Είναι ένα "ομαδικό άθλημα", όπου οι graffiters χωρίζονται σε crews (ομάδες) πολλές από τις οποίες σίγουρα έχετε διαβάσει και εσείς κάπου (Lifo, Οups, Buns, Gons κλπ).
Τέλος, το "βάψιμο" συνοδεύεται από διάφορους άγραφους κανόνες για το πότε πατάς ή δεν πατάς κάποιον στη βάση της αναγνώρισης του άλλου ως καλλιτέχνη, με τη μεγαλύτερη ατιμία να πατάς ένα κομμάτι (graffiti) με ένα tag (στο οποίο απλώς γράφεις το όνομα σου με σπρέι) στο οποίο η συχνότερη κατάληξη είναι οι καβγάδες ή η αγορά των σπρέι που χρησιμοποιήθηκαν (ας σημειώσουμε πως το graffiti δεν είναι και φθηνό στο να γίνει) κλπ.

*Συνέντευξη του Painter στο "The Schooligans", 2007, link: http://www.theschooligans.gr/site/index.php?option=com_content&task=view&id=52&Itemid=28

Παραθέτω μια επιλογή από ωραία ή γνωστά graffiti & graffiters από το διαδίκτυο:

Πρώτο ως ένδειξη τιμής στον πλέων γνωστό βρετανό Bansky που συνελήφθη φέτος.

Πάλι Bansky για να δούμε λίγο την ριζοσπαστική φωνή του graffiti

LIFO γνωστό ελληνικό crew

Graffiti σε στυλ εξαρχείων (στα εξάρχεια)

Graffiti στο τείχος της Παλαιστίνης

Ζούγκλα στη μέση της πόλης (Εξάρχεια οδός Σολομού)

ο Καβάφης σε character του Skitsofrenis

Χαρίζεις ένα Βιβλίο;

Ένας Ακόμα Συνειρμός από τη Γιορτή του Βιβλίου

του Aleph Rellik

Η ανοιξιάτικη-καλοκαιρινή Γιορτή Βιβλίου, που φέτος θα γίνει στο Πεδίον του Άρεως και ξεκινά από αυτή την Παρασκευή, κάθε φορά μου φέρνει πολλούς συνειρμούς και με βάζει να ταξιδεύω στις αναμνήσεις μου γύρω από το βιβλίο. Μεγαλωμένος από παιδί δίπλα και μέσα στα βιβλία, σε ένα σπίτι που οι πλειονότητα των τοίχων του καλύπτονται από βιβλιοθήκες, έχω γύρω από αυτά αναμνήσεις αρκετές. Έτσι, κάθε χρόνο όταν ακούω Γιορτή Βιβλίου, θυμάμαι τις παιδικές και εφηβικές βόλτες μου σε εκθέσεις δίπλα στην Ακρόπολη ή στο μικρολίμανο του Πειραιά ή ακόμα και σε πλατείες μικρότερων δήμων της Αθήνας. Φέτος όμως οι συνειρμοί μου ήταν κάπως διαφορετικοί. Στην 36η Γιορτή Βιβλίου το σύνθημα «Με διάβασες; Χάρισε με!» μου χτυπάει κάπως στο μυαλό μου, καθώς θυμάμαι μια συζήτηση με έναν φίλο, μια πάλη δυο διαφορετικών σκέψεων πάνω στο βιβλίο.

Ας πάρουμε την ιστορία από λίγο πιο πριν – πηδώντας όμως το κομμάτι με τις πολλές βιβλιοθήκες σπίτι μου και ίσως και τις επώδυνες αναμνήσεις με τη μητέρα μου να με πιέζει να διαβάσω εξωσχολικά, την οποία όμως και σαν ενήλικος πλέον πρέπει να ευγνωμονήσω που με μύησε στα μυστικά του βιβλίου. Ο κόσμος μου γύρω από τα βιβλία, και οι σκέψεις μου πάνω σ’ αυτά κλονίστηκαν με την είσοδό μου στο πανεπιστήμιο. Θυμάμαι την πρώτη μου συνάντηση με τον «Εύδοξο», το σύστημα διακίνησης πανεπιστημιακών συγγραμμάτων. Θυμάμαι πώς αμέσως τον αντιπάθησα, όταν μου είπε πως μπορώ να επιστρέψω συγγράμματα προηγούμενου εξαμήνου, κερδίζοντας πόντους (πιστωτικές μονάδες στον «ατομικό φάκελο προσόντων», κάτι που ποτέ δεν κατάλαβα ακριβώς αφού ποτέ δεν ασχολήθηκα μαζί του). Τι θα πει “κερδίζω”, άμα επιστρέψω τα βιβλία από τα μαθήματα που έχω περάσει; Πώς θα καταφέρω έτσι, σαν μελλοντικός επιστήμονας, να έχω μια αξιόλογη προσωπική και εύκολα προσβάσιμη βιβλιοθήκη πάνω στο αντικείμενό μου, την οποία θα μπορώ να συμβουλευτώ κάθε φορά που συναντώ ένα πρόβλημα ή μια δυσκολία; Μου φάνηκε πως είχε συντελεστεί ένα χτύπημα κάτω από τη μέση στην επιστημονική γνώση. Ακόμα πιο περίεργο μου φάνηκε αυτό, αφού ο Εύδοξος δούλευε για το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, το οποίο και δεν έπρεπε να επιτρέψει κάτι τόσο σοβαρό να συμβεί.

Ένα χρόνο πιο μετά, μιλώντας με έναν φίλο, που ακόμα δεν γνωριζόμασταν και πολύ καλά, σπίτι μου –και παρέα λίγο τσίπουρο ή κρασί– πιάσαμε κουβέντα γύρω από τα βιβλία. Τι διαβάζει ό ένας, τι ο άλλος, τι άρεσε στον καθέναν και τι ίσως θα θέλαμε να διαβάσουμε. Στη συνέχεια όμως έμελλε ό,τι σκεφτόμουν γύρω από τα βιβλία να καταρρεύσει… Αυτό έγινε όταν μου είπε ότι τα βιβλία που διαβάζει συνήθως, δεν τα αγοράζει ποτέ, μόνο τα δανείζεται και τα επιστρέφει, όπως ακριβώς κάνει και με τα δικά του βιβλία.

Ένα βιβλίο, λέει, έχει μια ιστορία, έναν κύκλο, αρχικά κάποιος το γράφει, το καλλιτεχνεί ή το τυπώνει και μέσω μιας διαδικασίας φτάνει κάποια στιγμή στο βιβλιοπωλείο. Εκεί όμως, συνεχίζει προς ξάφνιασμά μου, εκεί που κάποιος θα νόμιζε ότι το ταξίδι του βιβλίου θα ήταν κοντά στο τέλος του, εκεί είναι που αρχίζει η πραγματική του περιπέτεια. Στο βιβλιοπωλείο τυχαίοι αγοραστές, περαστικοί ακόμα και λαθραναγνώστες το περιεργάζονται, το μισοδιαβάζουν ή το ξεφυλλίζουν. Μέχρι που κάποια στιγμή, ένας από αυτούς αποφασίζει πως αξίζει να πληρώσει το αντίτιμο για να το πάρει μαζί του. Σπίτι του πλέον, το βιβλίο συνεχίζει να χρησιμοποιείται και να ταξιδεύει τον αναγνώστη του σε ιστορίες ευφάνταστες ή σκέψεις βαθυστόχαστες. Όταν ο «ιδιοκτήτης» τελειώσει μαζί του, συνεχίζει να το έχει στο νου του, όμως πλέον ή υλική διάσταση του βιβλίου τού είναι άχρηστη, και το προτείνει σε έναν φίλο του. Κάπως έτσι, το ταξίδι του συνεχίζεται προς άλλα χέρια και άλλα μέρη, για να καταλήξει ποιος ξέρει πού και πότε να ησυχάσει – με τις μισές σελίδες, προσθέτω εγώ.

Όμως, αντίθετα, για μένα, του απάντησα, δεν είναι το βιβλίο που κάνει κύκλους και ταξίδια, αλλά ο νους, και η σκέψη μας. Ξεκινά με ένα μπόγο –την αλφαβήτα–, ένα τίποτα, κάπου από τις πρώτες αναγνώσεις. Προχωράει γοργά μέχρι να φτάσει την εφηβεία. Από κάθε διαδρομή και κάθε προορισμό, σε κάθε σημείο που σταματά, έστω για μια ανάσα, παίρνει και ένα σουβενίρ, ένα ενθύμιο να κουβαλά μαζί του στο ταξίδι. Έτσι, αργεί πλέον από το βάρος που συσσωρεύεται στις αποσκευές του και απαιτεί καλύτερη «γυμναστική» και «μύες» για να προχωρήσει. Καταλήγοντας στην ενηλικίωση να μαθαίνει συνήθως να προχωρά γοργά μαζί με τα μπαγκάζια του, που για άλλους είναι τόνοι υλικό και γι’ άλλους βαλιτσούλες. Όμως όλοι προχωράνε πάντα, συλλέγοντας κομμάτια μέχρι το τέλος της διαδρομής. Σε αυτό το ταξίδι πολλές φορές θα περάσεις πάλι από ένα σημείο που είχες ξαναπεράσει στο παρελθόν, τότε καλά θα κάνεις να προσέξεις το «σουβενίρ» σου, να δεις τι του λείπει που με τα νέα σου εργαλεία μπορείς να βρεις να το μαζέψεις, ενώ μάλιστα πολλές φορές εσύ ο ίδιος θα επιδιώξεις να ξαναβρεθείς στο ίδιο σημείο απλά και μόνο για να δεις το μέρος με το νέο σου βλέμμα.

Έτσι, δυο λογικές συγκρούονται πάνω στο θέμα, και αν θέλετε τη γνώμη μου, δεν νομίζω πως μπορείς να λες για το βιβλίο ότι, σαν τελειώσεις μαζί του, μπορείς να το πετάξεις. Εκτός αν ήταν άχρηστο εξαρχής. Το βιβλίο σού προσφέρει την ψυχική απόλαυση της αναζήτησης και αυτό είναι καλό για έναν άνθρωπο. Αντίθετα, η αναζήτηση της πρόσκαιρης ηδονής και κατόπιν το πέταμα του «προϊόντος» δεν μπορεί παρά να μου θυμίζει ανήθικα εμπόρια που καμία σχέση δεν έχουν με το βιβλίο.


Υ.Γ. Μην με παρανοήσετε όμως, δεν σας λέω να μην δανείζετε και δανείζεστε βιβλία. Όμως αυτό δεν πρέπει να συμβαίνει παρά μόνο ως εξαίρεση στο ταξίδι σας.