Ιστορίες από την οδό Ντεσαμπώ

 

του Βασίλη Πεσμαζόγλου

Τον αμερικανό πρόεδρο όλοι τον ξέρουμε.

Τον καναδό ομόλογό του ελάχιστοι.
Το βιβλίο της Γαλλοκαναδής Γκραμπριέλ Ρουά μας δίνει μια γεύση αυτού του τόπου, του γλωσσικά διχασμένου ανάμεσα σε αγγλόφωνη και γαλλόφωνη κοινότητα.

Οι Ιστορίες από την οδό Ντεσαμπώ διαδραματίζονται στον Μεσοπόλεμο, με επίκεντρο ένα σπίτι σε μια άσημη, ήσυχη κωμόπολη όπου κατοικούν γαλλόφωνοι Καναδοί. Το κείμενο μπορεί να διαβαστεί είτε ως σπονδυλωτό αφήγημα είτε ως συλλογή λίγο- πολύ αυτοτελών διηγημάτων, με έντονο το αυτοβιογραφικό στοιχείο. Πράγματι, η Κριστίν, η αφηγήτρια και συνήθως ηρωίδα, είναι τρόπον τινά το alter ego της συγγραφέως. Μέσα απ΄ αυτήν γευόμαστε παιδικές και εφηβικές αναμνήσεις, σκόρπια στιγμιότυπα και ονειροπολήσεις, με μια γενναία δόση μελαγχολίας - διανθισμένης, ενίοτε, με λεπτό χιούμορ.

Στην απολαυστική πρώτη ιστορία, την πιο ανάλαφρη και αστεία, η συγγραφέας μάς εισάγει στη γειτονιά της, στον χωροχρόνο όλης της αφήγησης. Βρισκόμαστε σε μια μικρή επαρχιακή πόλη, ο πατέρας της πολυμελούς οικογένειας εργάζεται στο καναδικό υπουργείο Εποικισμού, παραδίπλα μένουν οι Γκιλμπέρ: είναι Γαλλόφωνοι, πλην όμως πολιτικά συντηρητικοί, αντιπαλότητα που ουδόλως εμποδίζει τις μεταξύ τους φιλικές σχέσεις. Για να συμπληρώσει το πενιχρό υπαλληλικό μηνιάτικο του πάτερ φαμίλιας, η οικογένεια της αφηγήτριας βάζει κάποια στιγμή νοικάρη σε ένα δωμάτιο: είναι καθ΄ όλα τέλειος, πλην όμως νέγρος! Η αρχική επιφυλακτικότητα ξεπερνιέται σιγά σιγά, πολλώ μάλλον που και οι συντηρητικοί γείτονες καταλήγουν να κάνουν και αυτοί το ίδιο. Η λανθάνουσα ανταγωνιστικότητα των δυο σπιτικών θα μετατοπιστεί σιγά σιγά στο ποιος από τους δύο νέγρους είναι ο καλύτερος!

Παρακάτω διαβάζουμε μια θαυμάσια εξιστόρηση ενός περίεργου ταξιδιού: η ηρωίδα συνοδεύει τη μάνα της στην εξόρμησή της να νουθετήσει την ανεξάρτητη, πλέον, μεγάλη αδελφή που θέλει να παντρευτεί. Η μικρή Κριστίν θα μυηθεί έτσι στα βάσανα του έρωτα (Διαβάζουμε το χιλιοειπωμένο «Τον αγαπώ! Θα τον παντρευτώ!»). Αλλά το πάνω χέρι στην ιστορία θα καταλήξουν να το έχουν οι περιπετειώδεις καναδικοί σιδηρόδρομοι: στην επιστροφή, μια γέφυρα έχει γκρεμιστεί από επαναστατημένους Ρώσους εποίκους!

Ο «Τιτανικός» είναι μια ωραία περιγραφή τού πώς βιώθηκε στην καναδική ύπαιθρο η ναυτική αυτή τραγωδία, αλλά και του πώς αποτυπώθηκε στη φαντασία ενός παιδιού.

Η «Ιταλίδα» όπως και ο «Βίλχελμ» έχουν ως κεντρικό μοτίβο τη μετανάστευση. Στο πρώτο, ένας Ιταλός έξω καρδιά, μαραγκός στο επάγγελμα αλλά και δεινός αοιδός, εγκαθίσταται απέναντί τους, όπου και κτίζει με τα ίδια του τα χέρια το σπιτάκι που θα στεγάσει τη μικροσκοπική γυναίκα του από το Μιλάνο. Το πέρασμα των «εξωτικών» Ιταλών από τα μέρη τους θα είναι, φευ, πρόσκαιρο. Στο δεύτερο, η αφηγήτρια, έφηβη πλέον, γνωρίζει έναν κρεμανταλά Ολλανδό. Αυτός ο «ξένος» την ερωτεύεται παράφορα: θα αντιμετωπίσει πληθώρα απαγορεύσεων, που αρχίζουν από τις συναντήσεις τους στον δρόμο και προχωρούν στην αλληλογραφία. Ο αθώος δεσμός θα επιστρατεύσει, εν τέλει, ένα καινούργιο για την εποχή μέσο επικοινωνίας: το τηλέφωνο. Έχουμε πια μπει για τα καλά στην εφηβεία. Στις τελευταίες ιστορίες, η ενηλικίωση επελαύνει αμείλικτη. Η Κριστίν περνάει από την «παγανιστική» φάση της ακραίας κοκεταρίας (γόβες με ψηλά τακούνια, κοσμήματα, βάψιμο) σε μια πιο «υπεύθυνη» στάση. Έτσι, με την πρόωρη συνταξιοδότηση και τον θάνατο του πατέρα της, η αφηγήτρια θα αφήσει πρόσκαιρα κατά μέρος τις συγγραφικές της βλέψεις: θα γίνει δασκάλα. Το τέλος του βιβλίου τη βρίσκει να ξεκινά την ενήλικη ζωή της διδάσκοντας σε ένα σχολειό, στη μέση ενός παγωμένου καναδικού πουθενά. 

  

Η παρουσίαση του βιβλίου πρωτοδημοσιεύτηκε στα Νέα 

Ο πίνακας του εξωφύλλου είναι του Edward Hopper, το Cape Cod Morning. 

Το έργο της Ρουά μεταφράστηκε από τον Φοίβο Πιομπίνο.